Dol op Stonehenge? Ga naar Avebury

Staand naast een eeuwenoude steen, opkijkend tegen een rotsblok dat door de prehistorische mens overeind is gezet, is een betoverende ervaring.
Nog beter is het als je de stenen kunt aanraken. Of zelfs omhelzen. In Stonehenge mag dat niet. 

Maar bij Avebury, Wiltshires andere prehistorische steencirkel, mag je de stenen zoveel aanraken als je maar wilt. Hier wonen al duizenden jaren mensen in de cirkel. Er is zelfs een pub, de Red Lion, die wordt omringd door de stenen. 

De cirkel hier is vele malen groter en de verzameling stenen is veel uitgespreider. Er is geen nette opgestelde cirkel zoals bij Stonehenge, maar dit is Europa's grootste neolithische steencirkel en er valt nog zoveel meer te ontdekken. En aan te raken. 

Het centrum ervan is direct buiten die eerder genoemde pub te vinden, waar een cluster megalieten in een veld staat. Ze delen het veld met de schapen, en wellicht zie je er ook een groep paganisten die de stenen in stilte aanbidt. De grootste stenen staan hier in een halve cirkel langs de rand van het veld. Aan het uiteinde van de rij staat de beroemdste, de Devil’s Chair. De reden waarom de duivel erbij betrokken wordt, is een mysterie dat net zo donker en oud is als dat van de stenen zelf, maar de stoel spreekt voor zich: dit enorme, haast ruitvormige stuk steen heeft een natuurlijke zitplaats. Hier plaatsnemen voor een selfie is haast verplicht. 

Als je opkijkt vanaf je zitplaats zie je de hoge aarden wallen die de site omringen. Als je daar opklimt, kijk je over alles uit. Je loopt boven en rond de 4500 jaar oude cirkel en je kijkt tussen de bomen neer op de stenen, die eruitzien als bevroren reuzen. Als je de andere kant opkijkt, tuur je door de Avenue, een rij van zo’n 100 paar prehistorische staande stenen die een kronkelpad vormen van Avebury naar de Sanctuary, 2,4 km verderop door de velden. 

Het landschap wenkt je, weg van de bekende steencirkel, naar een prehistorisch complex van heilige vindplaatsen. De Sanctuary is slechts een van de eeuwenoude wonderen die je tegenkomt op een wandeling door deze omgeving. Je kunt het beste beginnen bij de Avenue. Eerst bereik je de 5000 jaar oude Sanctuary, een cirkelvormige opstelling van betonnen stenen die aangeven waar eerst de originele houten palen en later de staande stenen stonden. Hoogstwaarschijnlijk was dit een begraafplaats. Maar zoals bij de meeste prehistorische plaatsen gaat ook hier de geschiedenis gepaard met mysterie en aannames.

Loop door een paar velden in westelijke richting en je komt bij een ander neolithisch graf. Dit is een kamergraf waar je zo in kunt lopen. West Kennet Long Barrow werd ruim 5650 jaar gebouwd en was zo’n 1000 jaar in gebruik. Grote blokken zandsteen waken over de ingang, maar ga voorbij dit rotsgordijn en je komt in een gang van 13 meter lang, verdeeld in kamers. Er zijn niet veel mensen die ver deze duisternis inlopen. En er zijn weinig plekken op de Great West Way die zo’n gedenkwaardige sfeer hebben als hier. Of die net zo griezelig zijn.

Direct aan de overkant van de A4 bevindt zich wellicht het grootste mysterie van Avebury: Silbury Hill. Deze kegelvormige heuvel staat te midden van glooiende, groene velden als een baken dat ons waarschuwt voor alles wat we niet kennen. Niemand weet namelijk waarom er rond 2400 v. Chr. werd besloten om een aarden heuvel te bouwen van ongeveer dezelfde hoogte en omvang als een van de kleinere Egyptische piramiden. Er zijn hier geen overblijfselen van begrafenissen gevonden. Dus waar was deze heuvel in vredesnaam voor bedoeld? Wij weten het net zomin als jij. 

Alles wat we er wel over weten, is te vinden in het Alexander Keiller Museum in het dorp Avebury. De Stables Gallery van het museum herbergt een van de belangrijkste archeologische collecties van Europa. En de Barn Gallery is een verbouwde 17e-eeuwse dorsschuur waar nu een interactieve tentoonstelling over de stenen te vinden is. Kijk rond bij de neolithische keramiek, flintmessen en dierlijke skeletten die ruim 5500 jaar oud zijn en vorm je eigen gedachten over hoe dit hier allemaal is ontstaan. Het mysterie leeft voort. 

Hoe en waar:
Avebury wordt beheerd door de National Trust en is elke dag van het jaar gedurende het daglicht geopend. Het is gratis toegankelijk. 
Auto: Avebury ligt net van de A4 af, op 12 minuten rijden van Marlborough. De postcode is SN8 1RF. Het is hier betaald parkeren (gratis voor leden van English Heritage en de National Trust). 
Bus: neem bus 49 van Stagecoach van Swindon naar Devizes of bus 42 van Thamesdown Transport van Calne naar Marlborough. Ze stoppen allebei in Avebury. 
Trein: de Great Western Railway van Londen naar Bristol stopt in Swindon, vanwaar je de bus naar Avebury kunt nemen.
Fiets: trail 403 van het National Cycle Network komt door Avebury op weg van Marlborough naar Calne. Er zijn fietsenrekken bij de Barn Gallery. 
Te voet: het Ridgeway National Trail eindigt in Avebury. De 140 km lange route doorkruist de Chilterns en de North Wessex Downs, allebei gebieden van buitengewone natuurlijke schoonheid, om hier uit te komen.